Najwyższa Izba Kontroli: „Inwestycyjna niefrasobliwość”. Są zastrzeżenia wobec inwestycji w woj. lubelskim

Badanie prawidłowości inwestycji

Celem głównym kontroli NIK było zbadanie prawidłowości zaplanowania, przygotowania i przeprowadzenia wybranych inwestycji w sześciu województwach. Kontrolą objęto lata 2010–2022 (do 14 października 2022 r.) z wykorzystaniem dowodów sporządzonych przed tym okresem.

Podmioty objęte kontrolą były przygotowane pod względem organizacyjnym do wykonania inwestycji. Każdemu skontrolowanemu przedsięwzięciu zapewniono pełne finansowanie, a w 15 z nich (tj. 97%) osiągnięto wszystkie zamierzone efekty rzeczowe.

Stwierdzono nieprawidłowości

NIK stwierdziła jednak nieprawidłowości przy realizacji przedsięwzięć i to na wszystkich etapach procesu inwestycyjnego.

Stwierdzono m.in. przypadki niezachowania rzetelności w procesie kompletowania dokumentacji projektowej, nieprawidłowego utrzymania powstałych obiektów budowlanych oraz wypłaty wykonawcom wynagrodzenia niezgodnie z zawartymi umowami. W konsekwencji doprowadzono do wydatkowania z naruszeniem prawa blisko 450 mln zł, informuje NIK.

– W zakresie przygotowania inwestycji stwierdzono, że choć procesy planowania i przygotowania zamierzeń budowlanych przeważnie (w 62,5% wypadków) przebiegały prawidłowo, to aż w pięciu jednostkach nie zachowano odpowiedniej rzetelności w procesie kompletowania dokumentacji projektowej. Ponadto w siedmiu podmiotach (43,8%) w trakcie przygotowania i wyboru wykonawcy inwestycji stwierdzono naruszenia Prawa zamówień publicznych (Pzp) lub regulacji wewnętrznych w zakresie zamówień publicznych. W trzech z nich mogły one mieć negatywny wpływ na wybór wykonawcy i zachowanie zasad uczciwej konkurencji – czytamy w komunikacie NIK.

Kontrola ustaliła również, że pomimo sprawowania nadzoru nad prawidłowym wykonaniem przedsięwzięcia przez osoby posiadające do tego odpowiednie kwalifikacje zawodowe aż w 14 podmiotach (87%) stwierdzono nieprawidłowy jego przebieg, a w skrajnym przypadku zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.

W 14 z 16 przedsięwzięć na etapie realizacji inwestycji wystąpiła potrzeba korekty uprzednio zaplanowanych robót. W wypadku pięciu z nich doszło do zmian umowy niezgodnie z SIWZ (Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia) lub złożonymi ofertami.

W sześciu wypadkach (37,5%) budowę wykonywano niezgodnie z dokumentacją projektową, a osiem objętych kontrolą podmiotów (tj. 50%) ukończyło inwestycje z opóźnieniem.

– Natomiast w zakresie utrzymania obiektów budowlanych i rozliczenia inwestycji pozytywnie oceniono, że umowy o zamówienie publiczne zawierały klauzule zabezpieczające interesy inwestorów. Niemniej w 4 jednostkach wykonano te postanowienia nieprawidłowo lub z nich nie skorzystano pomimo wystąpienia ku temu przesłanek. Jako nieprawidłowe oceniono także utrzymanie obiektów budowlanych w wypadku pięciu na 16 skontrolowanych podmiotów – wyjaśnia NIK.

Kontrola w woj. lubelskim

Realizacja inwestycji

– Zrealizowane przez GDDKiA o/Lublin inwestycje, tj. budowa MOP kat. I Wierzchowiska oraz MOP kat. I Bystrzejowice, spełniały swoje funkcje przewidziane przepisami prawa. Jednak nie zapewniono terminowej i oszczędnej realizacji tych inwestycji. Zadanie wykonano z przekroczeniem terminów i kosztów określonych w podstawowej wersji programu „Budowa miejsc obsługi podróżnych (MOP) przy drodze ekspresowej S17(12) w m. Bystrzejowice i m. Wierzchowiska” – informuje NIK.

Jak wyjaśnia NIK, brak właściwego nadzoru nad użytkowaniem nieruchomości przeznaczonych pod ww. MOP w okresie po ich nabyciu, a przed przystąpieniem do realizacji zadania objętego niniejszą kontrolą, umożliwił zanieczyszczenie tych terenów odpadami budowlanymi, azbestem i śmieciami. Skutkowało to poniesieniem kosztu ich usunięcia, co spowodowało wzrost wartości inwestycji o 9 912,4 tys. zł.

Utrzymanie i rozliczenie inwestycji

– Negatywnie oceniono, że podczas odbioru ostatecznego robót zrealizowanych na MOP Wierzchowiska przedstawiciele GDDKiA nie wnieśli uwag do wykonania wejścia do budynku WC, chociaż wykonano je niezgodnie z wymogami §62 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie oraz niezgodnie z projektem budowlanym – wyjaśnia NIK.

Stwierdzona różnica poziomu posadzki i terenu utrudnia osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózku inwalidzkim przemieszczanie się i korzystanie z urządzeń sanitarnych znajdujących się wewnątrz tego obiektu – czytamy w komunikacie.

NIK o realizacji wybranych inwestycji w województwach – informacje szczegółowe (plik PDF)

(Źródło: NIK)