Polski dąb „Fabrykant” prowadzi w plebiscycie na Europejskie Drzewo Roku. Czy zdoła zwyciężyć?

W bieżącym roku w konkursach krajowych wyłoniono 16 pretendentów do zwycięstwa, zgłoszonych z różnych zakątków Europy. Wśród nich jest również kandydat z Polski – dąb „Fabrykant”, który od ok. 170 już lat zdobi jeden z parków w Łodzi.

Celem Konkursu Europejskie Drzewo Roku – jak twierdzą jego autorzy – jest zwrócenie uwagi na ciekawe stare drzewa, jako ważne dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, które powinniśmy cenić i chronić. W Konkursie Europejskie Drzewo Roku, w odróżnieniu od innych konkursów, decydujące nie jest piękno, rozmiary, czy też wiek, ale historia i związki drzew z ludźmi. Szukamy drzew, które stały się integralną częścią społeczności.

Drzewa są niezbędne dla naszego życia i są ważnym ogniwem łączącym przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Łagodzą letnie upały, pomagają zaczerpnąć głęboki oddech i stabilizują klimat. Dlatego powinniśmy je chronić i dbać o nie.

Konkursy tego typu trwają już 13 lat, a finałowe głosowania urządzane są zawsze w lutym. Po całej Europie odbywają się poszukiwania drzew z najbardziej intrygującymi historiami. Głosowanie trwa do 28 lutego 2023 r. Każdy z głosujących wybiera po dwóch swoich kandydatów spośród całej zaprezentowanej szesnastki. Wyniki swego i dotychczasowych głosowań widzi on od razu. Jednakże  w ostatnim tygodniu (od 22 do 28 lutego) głosowanie jest tajne. Oznacza to, że na stronie internetowej nie można będzie znaleźć aktualnej liczby głosów.

Zwycięzcę poznamy w marcu podczas uroczystej ceremonii. Głosować można za pośrednictwem Internetu. Udział jest bezpłatny. Organizatorem konkursu Europejskie Drzewo Roku jest Environmental Partnership Association (EPA) z siedzibą w Brukseli, a jego przebieg w Polsce koordynują ekolodzy z Klubu Gaja.

Polscy pretendenci już czterokrotnie stawali na podium europejskiego konkursu. W roku ubiegłym zwyciężył dąb szypułkowy „Dunin” („Strażnik Puszczy Białowieskiej”) z miejscowości Przybudki w gminie Narew na Podlasiu; w 2017 r. tytuł Europejskiego Drzewa Roku zdobył Dąb Józef z Wiśniowej na Podkarpaciu. Cztery lata wcześniej platan z Kóz koło Bielska-Białej był drugi, a w roku 2014 na trzecim miejscu uplasował się dąb Wybickiego w Będominie na Pomorzu. Zwycięzcę i tym razem wyłonią internauci.

Szypułkowy dąb-olbrzym „Fabrykant” (zwany też „Jagoszem”) – król dębów – zwyciężył w krajowym konkursie Drzewo Roku 2022, uzyskując 5559 głosów. Rośnie on rośnie w Łodzi w Parku im. Michała Klepacza, należącym do Politechniki Łódzkiej. Jest jednym z najbardziej magicznych i oryginalnych drzew w kraju. Jego nietuzinkowa budowa niczym magnes przyciąga uwagę odwiedzających to miejsce. Jeden z konarów drzewa ma esowaty kształt i długość ponad 20 metrów, zaś szerokość korony „Fabrykanta” osiągnęła imponującą wartość 33 metrów, obwód przekracza 450 cm, a wysokość wynosi około 22 m. Dokładny wiek dębu szacowany jest na ok. 150-200 lat, ale na podstawie archiwalnych pomiarów wielkość tę zawęża się do ok. 165-170 lat. Nie wiadomo, czy „Fabrykant” wyrósł samoistnie, czy też posadzony został przez łódzkich fabrykantów. Ale z pewnością rósł i rozwijał się wraz z Polskich Manchesterem. W 1990 roku uznany został z pomnik przyrody. Wiosną wokół drzewa rozpościerają się szafirowe łąki pełne śnieżników lśniących oraz cebulic syberyjskich, które podkreślają szlachetny charakter rośliny.

Na polskiego kandydata zagłosować można na stronie https://www.treeoftheyear.org/pl/

Wszystkie drzewa-kandydatów zobaczyć można pod tym samym adresem: https://www.treeoftheyear.org/pl/vote

Tam też znajdują się zdjęcia i historie wszystkich 16 finalistów.

W ciągu 13 lat konkurs zgromadził już ponad 1,2 tys. drzew – świadków naszej europejskiej historii. Uczestniczyło w nim ponad 3 mln osób.  Co roku w konkursie bierze udział ponad 300 tys. osób z całej Europy . W Polsce organizatorem konkursu jest Klub Gaja, który powstał na przełomie lat 80. i 90. Jego członkowie angażują się m.in. w obronę przyrody praw zwierząt.

Nasz polski „Fabrykant” ma 15 kontrkandydatów do tytułu Europejskiego Drzewa Roku 2023.  Znalazły się wśród nich drzewa ulubione przez lokalne społeczności z całej Europy. One to wygrały krajowe konkursy. Wszystkie je łączą niezwykłe historie i fakt, że są ważną częścią lokalnego życia i dumą mieszkańców. Oto one:

*  Kolonia jabłoni z Królewca (Ukraina) – jabłoń zajmuje powierzchnię 0,1 ha i choć straciła główny pień, to ma teraz 15 małych pni, które wrosły w ziemię;

*  Smoczy dąb – dąb pospolity (obwód bratysławski, Słowacja) – przypomina siedzącego smoka, a jego kora jest szorstka i pokryta licznymi bliznami;

*  Eukaliptus z Contige (Portugalia) – to największe sklasyfikowane drzewo w Portugalii;

*  Figowiec olbrzymi (Palermo, Włochy) – zwany jest Figowcem Jedności Włoch; introdukowany w 1845 r. stał się protoplastą wielkich włoskich fikusów;

*  Platan (okolice Warny, Bułgaria) – najstarsze drzewo w okolicy, pamiętające okres Pierwszego Cesarstwa Bułgarskiego (VII-XI w.);

*  Dąb „Seja” (dystrykt Saulkrasti, Łotwa) – 500-letnie drzewo, przyciągające do siebie swą magią;

*  Dąb San Roque (region Kantabria, Hiszpania) – ostrolistny 400-letni dąb hiszpański;

*  Platanowy „most” (okręg Komarom-Esztergom, Węgry) – 230-250-letni platan wschodni, który ponad 200 lat temu przewrócił się i od tamtego czasu rośnie płasko na ziemi;

*  Brązowa wiśniowa gruszka (Flandria Zachodnia, Belgia) – wokół drzewa, które stało się elementem jednoczącym ludzi, mieszkańcy wioski od wielu lat organizują procesję;

*  Dąb markiza (prowincja Ultrecht, Holandia) – zasadzony został ok.. 1800 r., zwany jest też „Patriarchą zagrożonego lasu” – symbol oporu przeciwko globalnej wycince drzew;

*  Dąb z pola Dreżnica (Karlovac, Chorwacja) – bezimienny dąb, jeden z wielu na krasowym polu, które wiosną zamienia się w jezioro;

*  Grusza w Drasovie (Kraj Środkowoczeski, Czechy) – piękna samotna grusza pospolita, która bohatersko trwa pomimo egzystencji w odległości tylko 25 metrów od kopalni uranu;

*  Fioletowy Buk z Reigi (Hiiumaa, Estonia) – rzadki buk miedziany (purpurowy) rosnący na małej wysepce na Bałtyku, posadzony przez pastora 120 lat temu;

*  Płaczący buk z góry Cassel (Departament Północny, Francja) – „Buk spotkań” rosnący na wzgórzu nieopodal lipy, dominujący nad otoczeniem od ponad 140 lat;

*  Cis z opactwa Waverley (hrabstwo Surrey, Anglia) – 500-letni cis, z korzeniami rozciągającymi się nad ziemią, rosnący w ruinach opactwa Waverley Abbey i strzegący je.

– Znowu wspaniałe polskie drzewo może wygrać w konkursie o tytuł Europejskiego Drzewa Roku – tłumaczy Jacek Bożek, prezes i założyciel Klubu Gaja – polskiej organizacji ekologicznej. – Wszystko zależy od naszej determinacji, współpracy i zaangażowania. Budowanie kapitału społecznego wokół i dla drzew ma wymiar nie tylko ekologiczny. Jest tworzeniem opowieści o naszej lokalności i historii miejsca. Drzewo może stać się symbolem naszych związków z przyrodą. Tego właśnie potrzebujemy jako społeczności lokalne, które poszukują nowych tożsamości i wartości. Głosując na „Fabrykanta” głosujemy też na Łódź i jej niezwykłą historię.

Ale czy nasz dąb „Fabrykant” powtórzy teraz swój krajowy sukces z ubiegłego roku tylko w wymiarze europejskim? Na razie prowadzi on w rankingu (zgromadził ponad 30.700 głosów). Lecz najbardziej depczą mu po piętach inni konkurenci: „Smoczy dąb” ze Słowacji (prawie 10200 głosów), „Kolonia jabłoni” z Ukrainy (prawie 9900 głosów), hiszpański „Dąb San Rogue” (ponad 7.600 głosów) oraz „Figowiec olbrzymi” z Palermo (ponad 7.200 głosów) Wszystko zatem zależy od naszych głosów!

(fot. Buforowy23 – Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=46221555, tekst Leszek Mikrut)