Dziś mija osiemdziesiąta rocznica powstania w getcie warszawskim

Powstanie skierowane było przeciwko oddziałom niemieckim, które likwidowały getto. Do walki stanęli wojownicy z Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). Dysproporcja sił była bardzo duża. Przeciwko Niemcom walczyło około tysiąca Żydów, głównie młodych osób. Natomiast Niemcy dysponowali ponad 2 tysiącami żołnierzy. Przeciwko powstańcom użyto pojazdów opancerzonych oraz artylerii.

Podczas walk Niemcy zrównali getto z ziemią. Najbardziej zaciekłe starcia miały miejsce w rejonie ul. Zamenhoffa, Nalewek i na placu Muranowskim. 8 maja 1943 r. samobójstwo wraz z grupą kilkudziesięciu żołnierzy popełnił przywódca powstania Mordechaj Anielewicz.

Niemcy zastosowali brutalne metody walki, m.in. podpalili setki budynków w getcie, aby zmusić mieszkańców do wyjścia na ulice i umożliwić im łatwiejsze likwidowanie oporu. W końcu, po 27 dniach walk, Żydzi byli zmuszeni do opuszczenia getta. Niemcy deportowali około 42 tysięcy ludzi do obozów zagłady, a resztę, około 7 tysięcy, zamordowali na miejscu.

Walki trwały niespełna miesiąc. Zostały oficjalnie zakończone 16 maja 1943 roku, kiedy to Niemcy wysadzili w powietrze Wielką Synagogę. W rzeczywistości poszukiwanie Żydów ukrywających się w ruinach getta trwało jeszcze kilka miesięcy. Nielicznym powstańcom udało się kanałami wydostać z płonącego getta.

Getto warszawskie powstało w listopadzie 1940 roku i obejmowało około 3,4 km². Zamieszkiwane było przez około 400 tysięcy Żydów, którzy byli zmuszeni do życia w skrajnie trudnych warunkach, często bez dostępu do podstawowych środków egzystencji. Niemcy przeprowadzili kilka akcji likwidacyjnych, które doprowadziły do śmierci tysięcy ludzi. Powstanie w Getcie Warszawskim było największym zbrojnym zrywem wyzwoleńczym podjętym przez Żydów w czasie II wojny światowej.

(fot. MSWiA)