Niedziela, 16 lutego 202516/02/2025
690 680 960
690 680 960

Żołnierskie mauzoleum ulega destrukcji, ma być jednak odremontowane. O rozbiórce nie ma mowy (zdjęcia)

Na terenie kompleksu cmentarzy przy ul. Lipowej znajduje się mauzoleum w kształcie hełmu. Przez kilkoma miesiącami,z uwagi na coraz gorszy stan, obiekt został ogrodzony. Całość upamiętnia żołnierzy Armii Czerwonej, jednak jak wskazują służby konserwatorskie, o jego rozbiórce nie ma mowy.

Kwatera z mogiłami żołnierzy Armii Czerwonej, którzy polegli w lipcu 1944 roku na terenie Lublina, została utworzona na cmentarzu przy ul. Białej w związku z koniecznością dokonania ich pochówków. Pierwotnie znajdowała się ona tuż przy wejściu na nekropolię od strony ul. Białej, zaraz po prawej stronie. Jej obecna forma pochodzi z lat 1973-1974, kiedy to po dokonaniu ekshumacji szczątków żołnierzy, w centrum nowej kwatery wzniesiono mauzoleum w formie „hełmu”.

Dzisiejszy stan techniczny obiektu, a przede wszystkim jego centralnego elementu, jakim jest usytuowany na niewielkim wzgórku ów „hełm”, pozostawia wiele do życzenia. Całe wzniesienie terenu zostało przed 1 listopada minionego roku ogrodzone, umieszczono również tabliczki z napisem „Uwaga niebezpieczeństwo”. Zewnętrzne oznaki niszczenia widoczne są już z daleka.

Jak wyjaśnia Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków dr Dariusz Kopciowski, Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich zlokalizowane jest na części wojskowo-komunalnej zespołu cmentarzy przy ul. Lipowej w Lublinie, który to jest wpisany do rejestru zabytków województwa lubelskiego. Ponadto zostało ono ujęte w Wojewódzkiej i Gminnej Ewidencji Zabytków miasta Lublina. Z uwagi na położenie obiektu na zabytkowym terenie nekropolii, przeprowadzenie prac konserwatorskich i remontowych, robót budowlanych czy też innych działań wymaga uzyskania pozwolenia Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wydanego w formie decyzji administracyjnej.

– Zespół cmentarza miejskiego został wpisany do rejestru zabytków w granicach ogrodzenia cmentarnego wraz z czterema ozdobnymi bramami prowadzącymi na każdy z cmentarzy, historycznym układem alejek i kwater, nagrobkami powstałymi do 1945 r. oraz z drzewostanem. Zatem żadne działania na terenie całej zabytkowej nekropolii przy ul. Lipowej, w której skład wchodzi również cmentarz komunalny i cmentarz wojskowy przy ul. Białej, nie mogą być podejmowane bez wiedzy i zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie. Mauzoleum – jako obiekt grobownictwa wojennego – zgodnie z ustawą o grobach i cmentarzach wojennych pozostaje pod opieką państwa, które równocześnie finansuje ich utrzymanie – uściśla dr Dariusz Kopciowski.

Z kolei Monika Głazik z Biura Prasowego w Kancelarii Prezydenta Miasta Lublin wskazuje, że środki na remonty i konserwację są zabezpieczane w budżecie wojewody. Ten zaś. w miarę posiadanych możliwości przekazuje środki finansowe gminom na realizację zadań, których zakres jest uzgadniany.

– Nie jest możliwe przeznaczanie środków bezpośrednio z budżetu gmin, w tym Miasta Lublin. Na utrzymywanie obiektów co roku podpisywane są porozumienia z Wojewodą Lubelskim, który przekazuje na ten cel środki finansowe i określa zakres prac. Kwatera z mogiłami (żołnierzy red.) Armii Czerwonej na cmentarzu komunalnym przy ul. Białej, tak jak wszystkie obiekty grobownictwa wojennego, objęta jest bieżącym utrzymaniem przez Gminę Lublin, w którego ramach wykonywane są prace porządkowe, takie jak koszenie trawy czy zbieranie zanieczyszczeń – dodaje Monika Głazik.

Słowa przedstawicielki lubelskiego ratusza odnośnie opieki nad kwaterą wojenną z mauzoleum żołnierzy Armii Czerwonej w charakterystycznym kształcie hełmu potwierdza Małgorzata Torbicz z Oddziału ds. Mediów i Komunikacji Społecznej w Biurze Wojewody Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie:

– Utrzymanie, konserwacje oraz remonty obiektów grobownictwa wojennego należą do zadań wojewodów, realizowanych za pośrednictwem gmin w ramach zadań zleconych z zakresu administracji rządowej – konstatuje Małgorzata Torbicz. – W tym celu zawierane są stosowne porozumienia z jednostkami samorządu terytorialnego. Wojewoda przekazuje tym jednostkom środki z budżetu, z uwzględnieniem istniejących możliwości budżetowych oraz zapotrzebowania zgłaszanego przez gminy. Zakres prowadzonych remontów zależy od wielkości kwoty dotacji przekazywanej przez Wojewodę Lubelskiego. Na tych zasadach corocznie zawierane są stosowne porozumienia m.in. z Gminą Lublin, która na terenie miasta realizuje utrzymanie porządku na wszystkich obiektach grobownictwa wojennego oraz w miarę potrzeby prowadzi prace konserwacyjne i remontowe.

Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków wyjaśnia, iż za utrzymanie mauzoleum odpowiada zarządca cmentarza, w tym przypadku chodzi o Lubelskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej działające w imieniu Gminy Miasta Lublin.

Ale jak przestawia się sprawa remontów przedmiotowego mauzoleum? Kto, kiedy i w jakim zakresie ostatnio je przeprowadzał? I co wpłynęło na tak fatalny stan obiektu, skoro musiał on dwa miesiące temu zostać otoczony prowizorycznym płotem, aby nie doprowadzić do wypadku w stosunku do osób odwiedzających tę kwaterę? Czy nie zaistniało tu jakieś zaniechanie?

– Ostatni (remont – red.) przeprowadzony był w sierpniu 2002 r. przez Ambasadę Federacji Rosyjskiej – mówi Monika Głazik. – Polegał on na oczyszczeniu tablic oraz remoncie cząstkowym alejek asfaltowych. Z uwagi na (obecny – red.) stan techniczny obiekt Mauzoleum został również ogrodzony.

Tak więc przez prawie 23 lata na terenie Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich żadne prace remontowo-konserwatorskie nie były prowadzone ani przez właściciela terenu całej nekropolii – Gminę Miasta Lublin, ani przez rosyjską ambasadę, odpowiedzialną przynajmniej moralnie za stan obiektu.

– W Lublinie obiekty grobownictwa wojennego są remontowane sukcesywnie – wyjaśnia przedstawicielka ratusza – w zależności od środków finansowych. W 2023 roku zrealizowano prace przy remoncie mogił partyzantów Armii Krajowej i żołnierzy Wojska Polskiego, mogił nieznanych żołnierzy polskich z I wojny światowej, mogił w kwaterze legionistów polskich, pomnika Legionistów I, II i III Brygady na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Białej w Lublinie, remont kwatery zbiorowej żołnierzy poległych w latach 1939-1944 wraz z tablicami oraz katakumb ze szczątkami więźniów Zamku Lubelskiego wraz z pomnikiem więźniów Zamku Lubelskiego i Gestapo ,,Pod Zegarem” na Cmentarzu Rzymskokatolickm przy ul. Unickiej. W roku 2024 podjęto prace renowacyjne i konserwatorskie przy mogiłach legionistów, ułanów polskich z 1809 r. i nieznanych żołnierzy z okresu II wojny światowej w Lublinie.

Okazuje się jednak, że już ponad sześć lat temu Urząd Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, monitując sprawę niszczejącego obiektu pamięci żołnierzy Armii Czerwonej na cmentarzu przy ul. Białej, informował podmioty odpowiedzialne za jego bieżące utrzymanie o pogarszającym się i wymagającym interwencji stanie technicznym mauzoleum. Ale oczekiwanego skutku nie było. Nadto wiadomo, że do dziś nikt nie wystąpił do UWKZ o wydanie pozwolenia na przeprowadzenie ani prac remontowych, ani konserwatorskich, bez którego to dokumentu – jak wiadomo – żadna ingerencja remontowo-budowlana nie jest możliwa na terenie tej zabytkowej nekropolii.

– W urzędzie konserwatorskim znajduje się korespondencja z 2019 oraz 2020 r. odnosząca się do programu rewitalizacji zabytkowego cmentarza komunalnego przy ul. Białej w tym również rewaloryzacji Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich – informuje dr Dariusz Kopciowski. – Na dzień obecny właściciel cmentarza – Gmina Miasto Lublin, nie wystąpił o pozwolenia na wykonanie prac konserwatorskich czy remontowych przy Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich.

Nieco więcej światła na tę kwestię pada ze słów przedstawicielki Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie, choć nie wspomina ona ani o wystąpieniu do Urzędu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z wnioskiem o pozwolenie na prace konserwatorskie i remontowe, ani tym bardziej o uzyskaniu na nie zgody przedmiotowego urzędu:

– W 2023 roku Wydział Zieleni i Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta Lublin zgłosił Wojewodzie Lubelskiemu fakt odklejania się (odspajania) płytek kamiennych w okładzinie nadziemnej części Mauzoleum – uszczegóławia Małgorzata Torbicz. – W celu naprawy został w tymże roku zawarty aneks do porozumienia z Gminą Lublin, jednak żaden z potencjalnych wykonawców nie podjął się realizacji zamówienia. Ze względów bezpieczeństwa obiekt wyłączono z użytkowania i otoczono taśmą.

Z powyższej wypowiedzi wnioskować należy, iż przez cały niemal rok 2023 i 2024 nie znaleziono wykonawcy robót konserwatorskich. Niestety, redakcja nie dysponuje informacją dotyczącą zarówno wysokości kwoty, jaką zaoferowano potencjalnemu wykonawcy, ani też liczbą powtórzeń przedmiotowej oferty. Niemniej enigmatycznie, choć nieco bardziej optymistycznie, brzmi jednak kolejne wyjaśnienie:

– W przypadku dostępności środków budżetowych i zgłoszenia się wykonawców, wstępne zabezpieczenie okładziny („hełmu” – red.) przed dalszym odpadaniem nastąpi jeszcze w 2025 r., – zapewnia przedstawicielka Biura Wojewody LUW – zaś remont planowany jest w latach późniejszych. Bieżące utrzymanie (sprzątanie, koszenie trawników, uzupełnianie inskrypcji) w obrębie kwatery żołnierzy Armii Czerwonej wykonywane są systematycznie – dodaje.

Wprawdzie nie wiadomo, czy wspomniane zabezpieczenie odpadającej wykładziny „hełmu” będzie skutkowało demontażem zabezpieczającego przed wejściem tam prowizorycznego płotu i tym samym umożliwieniem podejścia do samego obiektu, ale wobec pojawiających się opinii, iż cała ta sytuacja może wkrótce skutkować ewentualnością rozbiórki mauzoleum, Małgorzata Torbicz uspokaja, dementując takie słowa:

– Działania w celu rozbiórki obiektu nie są planowane, ani tym bardziej podejmowane – zapewnia przedstawicielka Wojewody Lubelskiego.

Tekst, zdjęcia: Leszek Mikrut

17 komentarzy

  1. Ocena: 5

    Teksty Pana Mikruta bardzo przyjemnie się czyta. Nawet jeśli temat mnie nie za bardzo interesuję to czytam, bo aż chce się czytać. Jednym słowem pełny profesjonalizm, za który dziękuję.

  2. Niech ruscy rzucą kasę na remont. My możemy im to wykonać, ale oni niech finansują. Do czego to doszło, żeby finansować pomnik okupanta z pieniędzy narodu okupowanego tyle lat?

  3. Ocena: 2

    Prawdziwe dzieło sztuki. Ktoś się napracował przy projekcie i budowie.

  4. Ocena: 2

    I tak jest w znacznie lepszym stanie jak polskie cmentarze wojenne na terenach Rosji, Białorusi i Ukrainy

  5. Niech się na krasnoarmiejców zrzuca ich ambasada albo ich sługusy z kościoła katolickiego, a nie polski podatnik!

  6. po kwiatach i swieczkach widac ilu jeszcze towarzyszy i ich rodzin zyje w naszym kraju pod nowymi nazwiskami

  7. super pamiatka wyzwoliciela barbarzyńcy

  8. Jabłuszko Sandomierskie
    Ocena: -1

    Jak widać, nie brakuje świeżych kwiatów i zniczy pod symbolem zniewolenia. Ten naród umie przejść tylko spod jednego buta pod drugi, gęby pełne wolności, ale jak co do czego to ważniejsza pełna micha.

  9. Ocena: -2

    Wyzwoliciele.

    • A teraz ich prawnukowie Ukrainę wyzwalają.

    • Mojego dziadka wyzwolili z trzech kółek od ramy,trzech kółek do roweru i dwa razy od prawie gotowego bimbru z buraków w dużej ilości.

      • Dziadek nie wspomniał, że 9 miesięcy po wyzwoleniu twój rodzić się urodził?

      • znaczy kułak był ,
        bo w II RP i lubelskiej wsi standard to 2 rowery, 1 u kierownika szkoły , drugi czasem u bogatszego gospodarza

    • wiadomo , dzicz ze wschodu,
      nie to co kulturalni Niemcy

  10. Tekst i apel o pomoc autor powinien napisać do swoich towarzyszy z ul. Beliniaków.

Dodaj komentarz

Z kraju

Biznes i handel

Polityka i społeczeństwo

Zdrowie i styl życia

Nauka i technologia