Badaczka z Lublina otrzymała 1,5 mln złotych na swój archeologiczny projekt badawczy

Celem projektu jest zweryfikowanie hipotezy o zwiększonej intensywności migracji społeczeństw wczesnej i środkowej epoki brązu oraz jej wpływie na transformację obrzędu pogrzebowego z inhumacyjnego na kremacyjny – w oparciu o badania bioarcheologiczne ludzkich szczątków kostnych.

Badaczka chce uzyskać informacje na temat mobilności, identyfikacji różnic w kondycji biologicznej oraz praktyk grzebalnych pomiędzy osobnikami inhumowanymi i skremowanymi w obrębie jednego cmentarzyska oraz – w dalszym etapie badań – także pomiędzy wybranymi cmentarzyskami różnych kultur archeologicznych, datowanych na II tysiąclecie p.n.e. z Polski. W ramach realizowanych badań dr Agata Hałuszko odbędzie również 6-miesięczny zagraniczny staż naukowy w Laboratorium im. Karla Donath Uniwersyteckiej Klinice Stomatologii na Uniwersytecie Medycznym w Wiedniu.

Warto wspomnieć, że to nie jedyne osiągnięcie badaczki z UMCS w ostatnim czasie – w czerwcu br. decyzją Ministra Edukacji i Nauki dr Hałuszko uzyskała 3-letnie stypendium dla młodych wybitnych naukowców.

Założeniem konkursu SONATINA jest wsparcie kariery młodych badaczy. Wnioski w tegorocznej edycji mogli składać naukowcy, którym nadano stopień naukowy doktora w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 30 czerwca 2023 r. Projekty umożliwiają im prowadzenie badań podstawowych lub aplikacyjnych oraz pełnoetatowe zatrudnienie w polskiej jednostce naukowej, jednak pod warunkiem, że jest to inna jednostka niż ta, w której otrzymali stopień doktora. Podczas realizacji grantu kierownik musi również odbyć staż zagraniczny trwający od 3 do 6 miesięcy, który pozwoli mu na zdobycie cennej wiedzy i doświadczenia w wysokiej jakości ośrodkach naukowych. W konkursie złożono 185 wniosków, zaś eksperci NCN zakwalifikowali do finansowania 38 projektów na łączną kwotę ponad 32 mln zł.

Popularnonaukowy opis projektu dr Hałuszko – MOUND: budowniczowie kurhanów z II tysiąclecia p.n.e. z południowozachodniej Polski w ujęciu czasoprzestrzennym i bioarcheologicznym

Spacerując po lesie czy parku możemy zauważyć różnego rodzaju piaszczyste pagórki często porośnięte mchem, trawą czy drzewami. Wiele z nich to formy ukształtowane naturalnie, ale część została wzniesiona przez człowieka. Niektóre takie kopce powstały całkiem niedawno, np. w celu budowy stacji uzdatniania wody, ale część z nich mogła zostać usypana w pradziejach nad grobami zmarłych członków społeczności różnych kultur archeologicznych. Dlatego też słowo kopiec – MOUND stało się akronimem projektu, jednocześnie odzwierciedlając najważniejsze poruszane problemy badawcze, czyli mobilność, dietę oraz obrządek funeralny budowniczych tych monumentalnych konstrukcji.

Społeczności, które zostały uwzględnione w projekcie, związane są z kulturami archeologicznymi żyjącymi w II tysiącleciu p.n.e. w SW Polsce. Interesujące jest, że w tym czasie rozpowszechnia się kremacyjny obrządek pogrzebowy, który w krótkim czasie ogarnia całą Europę. Jeszcze do niedawna sądzono, że to zmiany zachodzące w światopoglądzie i wierzeniach ówczesnych ludzi były tego przyczyną. Jednak jedne z najnowszych odkryć mogą sugerować, że to częste przemieszczanie się ludzi i związane z tym rozpowszechnienie się chorób zakaźnych, w tym szczególnie dżumy przenoszonej przez pchły/wszy, mogło doprowadzić do rozpowszechnienia się kremacji, będącej być może symbolem „oczyszczającej siły ognia”.

Celem projektu jest zweryfikowanie hipotezy o zwiększonej intensywności migracji społeczeństw wczesnej i środkowej epoki brązu oraz jej wpływie na transformację obrzędu pogrzebowego z inhumacyjnego na kremacyjny, w oparciu o badania bioarcheologiczne ludzkich szczątków kostnych. Założenia badawcze dotyczą uzyskania informacji na temat mobilności, identyfikacji różnic w kondycji biologicznej oraz praktyk grzebalnych pomiędzy osobnikami inhumowanymi i skremowanymi w obrębie jednego cmentarzyska oraz w dalszym etapie badań także pomiędzy wybranymi cmentarzyskami różnych kultur archeologicznych, datowanych na II tysiąclecie p.n.e. z SW Polski.

Pośrednim celem projektu jest wdrożenie procedury maksymalizacji wyników badań bioarcheologicznych, szczególnie tych niszczących, uzyskiwanych z jednej próby kości lub zęba. Materiał analityczny stanowić będą ludzkie szczątki kostne skremowane i szkieletowe kultur archeologicznych takich jak kultura unietycka (KU), kultura mogiłowa (KM) i wczesne ugrupowania łużyckich pól popielnicowych (ŁPP) z terenu SW Polski. Badania te zostaną osadzone w perspektywie czasoprzestrzennej dzięki badaniom geofizycznym (magnetycznym) wybranych cmentarzysk kurhanowych, a także datowaniu względnemu i absolutnemu.

Łącznie badaniom bioarcheologicznym poddanych zostanie co najmniej 260 osobników pochodzących z ponad 200 grobów płaskich i podkurhanowych z 9 cmentarzysk. Analizy bioarcheologiczne zostaną przeprowadzone w zakresie rentgenodiagnostyki, antropologii fizycznej, proteomiki, genomiki, histologii, mikroskopii oraz izotopów (14C, d13C, d15N, 87Sr/86Sr). Wymiernym rezultatem projektu będzie upowszechnienie wyników badań w formie depeszy prasowych, wystąpień konferencyjnych krajowych i międzynarodowych oraz artykułów naukowych.

(źródło UMCS)