Piątek, 29 marca 202429/03/2024
690 680 960
690 680 960

Dziś obchodzimy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. To czas wyjątkowy dla wszystkich Polaków

Uchwalona w trakcie obrad Sejmu Czteroletniego w Warszawie 3 maja 1791 roku polska ustawa zasadnicza była drugą konstytucją w Europie (po Republice Korsykańskiej 1755 r.), a trzecią po amerykańskiej (Stany Zjednoczone Ameryki 1787 r.) na świecie, regulującą organizację władz państwowych oraz prawa i obowiązki obywateli.

Z okazji okrągłej rocznicy wydarzenia Archiwum Państwowe w Lublinie przygotowało wystawę plenerową poświęconą historii tego doniosłego aktu, politycznym okolicznościom jego uchwalenia oraz kultywowaniu pamięci o nim w późniejszych latach. Autorem ekspozycji zatytułowanej W promieniach majowej jutrzenki. Konstytucja 3 maja i jej znaczenie oraz jej opracowania graficznego jest Artur Staręgowski. Całość zaś powstała w oparciu o zasoby lubelskiego archiwum oraz cyfrowe kopie materiałów udostępnionych przez lubelskiego historyka sztuki Zbigniewa Nestorowicza, eksperta w dziedzinie numizmatyki i rzemiosła artystycznego.

Wystawę zlokalizowano na dziedzińcu Archiwum Państwowego w Lublinie (ul. Jezuicka 13).  Czynna jest od poniedziałku do piątku w godzinach od 9.00 do 15.00.

Ekspozycja składa się z 16 plansz tematycznych, które prezentują materiał bardzo bogaty i różnorodny zarazem. Są to rękopisy, starodruki, maszynopisy, fotografie, plakaty, afisze i druki ulotne, a nawet odręczne rysunki i prasa.

Na specjalnych tablicach zademonstrowane zostały dokumenty pochodzące z tamtych lat, zaprezentowano sylwetki znaczących osób, które brały udział przy uchwalaniu konstytucji.  Nie pominięto również tych, którzy nie zgadzali się na reformy i doprowadzili do upadku Rzeczypospolitej, a w konsekwencji do jej zniknięcia z mapy kontynentu i świata na długie 123 lata.

– W październiku 1788 roku zebrał się w Warszawie Sejm, który przeszedł do historii pod nazwą „Czteroletniego” ze względu na tak długi okres trwania lub „Wielkiego” ze względu na reformy, które na nim przeprowadzono – przypomina prof. Dariusz Kupisz z Instytutu Historii UMCS. – Rosja wycofała wojska z Polski. W ten sposób po raz pierwszy niemal od ćwierćwiecza w Warszawie nie stacjonowali rosyjscy żołnierze, a poseł Katarzyny II stracił swoją dotychczasową moc sprawczą. Caryca zgodziła się również na zwołanie sejmu polskiego (…). W atmosferze pewnej euforii, że oto  będzie można obradować bez nacisku wojsk i rosyjskiego ambasadora, rozpoczęto posiedzenia…

Najważniejszym dokumentem eksponowanym na wystawie jest odręczna kopia tekstu Konstytucji. Oryginał zachowany został w archiwum w Warszawie, ale kopie tego aktu po jego uchwaleniu powinny były trafić do wszystkich miast ówczesnej Rzeczpospolitej. Tam daną kopię wpisywano do ksiąg miejskich i wtedy ostatecznie tenże dokument stawał się prawem. W taki sposób jedna z XVIII-wiecznych kopii trafiła też do Lublina.

Na wystawie jest dużo plansz poświęconej obradom Sejmu Czteroletniego, pod którego koniec obrad uchwalono ostateczny tekst ustawy zasadniczej. W tym odniesieniu demonstrowane są dokumenty, które zmieniały sytuację w miastach, gdyż dawały im większą swobodę gospodarczą, aby dotknięte potężnym kryzysem, mogły odzyskać swą dawną pozycję gospodarczą. Zlikwidowano wówczas osady znajdujące się obok miast królewskich (jurydyki), które nie podlegały władzom miejskim i miejskiemu sądownictwu, czyli były do tej pory wyjęte były spod prawa miejskiego magistratu. A ponieważ władzę sprawowali tam panowie świeccy lub duchowni, rządzili się własnymi prawami. Takie okoliczności również nie sprzyjały rozwojowi miast, zatem reformy majowej konstytucji zakładały likwidację podobnych obszarów i podporządkowanie ich powszechnemu prawodawstwu.

Dlatego też konstytucja, której celem było zreformowanie życia politycznego w kraju, wprowadzenie wielu zmian w każdej dziedzinie, a tym samym ratowanie Polski przed ingerencją obcych mocarstw, nie spodobała się pewnej części możnowładców. Bo to właśnie oni tracili lwią część swoich wpływów i dochodów. I właśnie dlatego finalnie nastąpiło zawiązanie konfederacji targowickiej, której zadaniem stał się powrót do stanu sprzed uchwalenia konstytucji oraz zachowanie protektoratu cara rosyjskiego nad Polską.

Po wielu apelach sprzedawczyków do Rosji o interwencję militarną w Polsce ostatecznie w niespełna rok po uchwaleniu Konstytucji 3 maja, w  kwietniu 1792 r., zawiązano w Petersburgu konfederację (znaną pod nazwą targowickiej). Na jej czele stanęli: Franciszek Branicki, Stanisław Potocki i Seweryn Rzewuski. Konfederacja targowicka rozpoczęła tworzenie odrębnych struktur państwowych w celu najpierw przejęcia władzy, a następnie obalenia ustawy zasadniczej. Odbywało się to przy wydatnej pomocy wojska rosyjskiego. Wojna 1792 r., pomimo zaangażowania, ofiarności i bezsprzecznych talentów Tadeusza Kościuszki czy Józefa Poniatowskiego, zakończyła się przegraną strony polskiej. A sprawy Konstytucji nie udało się już uratować. Wygrana targowiczan spowodowała drugi rozbiór Polski, zaś po upadku insurekcji kościuszkowskiej nastąpiło ostateczne wymazanie naszego kraju z map Europy i świata.

Wystawa W promieniach majowej jutrzenki. Konstytucja 3 maja i jej znaczenie dostępna jest również w wersji online na stronie internetowej pod adresem: https://tiny.pl/rs2nb. Wystawie towarzyszy katalog, który można nabyć w siedzibie Państwowego Archiwum w Lublinie.

Dziś obchodzimy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. To czas wyjątkowy dla wszystkich Polaków

Dziś obchodzimy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. To czas wyjątkowy dla wszystkich Polaków

(fot. tekst Leszek Mikrut)

14 komentarzy

  1. Dziś obchodzimy Święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski i 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. Taka kolejność jest dla wierzącego Polaka właściwa

    • Ani ona taka święta była, ani królowa Polski. Katolickie pranie mózgów ma się dobrze jak widać.

      • Doczytaj sobie co się wydarzyło w 1656 roku we Lwowie

      • Ty d****u i tęczowa gnido nie waż się mówić i pisać po Polsku ! Patologia zboczeń społecznych. Ale co się dziwić jak rodzice tacy sami.

        • Pietrek, żyłka ci pęknie. Sam popatrz jaką polszczyzną się posługujesz. Kaleczysz ten język niemiłosiernie. I jeszcze jedno. Widać całkowity brak argumentów po Twojej stronie skoro urządzasz sobie wycieczki ad persona.

        • Janko szuwarek

          I to pewnie katolik, co inaczej myślących utopił by w łyżce wody. Dobrze że czasy stosów bezpowrotnie przeszły, bo znów by palili inaczej myślących.

  2. Pan anty pisior

    Od rządów kaczora niema demokracji

  3. Od ponad roku obchodzimy łamanie konstytucji przez Psychopatów i Sadystów!!

  4. A już jutro pis ręka w rękę z lewicą i Hołownią chcą złamać konstytucję na dodatkowym posiedzeniu Sejmu

  5. Dziś obchodzimy 230. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. To czas wyjątkowy dla wszystkich Polaków. Tylko ilu Polaków przeczytało tekst tej uchwały i ilu zna historię jej powstania i kto pracował przy jej tworzeniu?

  6. Cieee chorobaaaa !!!

    Zobaczcie jak w opisie owej Konstytucji , wśród jej przeciwników sprytnie ominięto Kościół, przyznając się tylko do możnowładców.
    A wiadomo jest, że sprzeciwiał się jej istnieniu nawet bardziej niż wymienieni możnowładcy

    • Janko szuwarek

      Tyle co dóbr mieli, wcale nie dziwota że się sprzeciwiali. A biskupów paru zawisło w Warszawie, ale o tym cicho sza.

  7. Nie ma już konstytucji dawno!!!

Z kraju