IPN zakończył badania na Górkach Czechowskich. Znalezione kości nie pochodzą z pochówków (zdjęcia)

Biuro Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej zakończyło prace związane z ujawnieniem na Górkach Czechowskich fragmentów kostnych. W kwietniu w trakcie prowadzonych na terenie dawnego poligonu wojskowego na Czechowie prac związanych z budową sieci ciepłowniczej natrafiono na kości, wobec których istniało podejrzenie, że mogą one być ludzkie. Odkrycia dokonali aktywiści broniący tego terenu przed zabudową.

Jak wyjaśniali, ich główną uwagę przykuła biała substancja w ziemi. Po zejściu do wykopu zaczęli się dokładniej przyglądać znalezisku, tam dostrzegli kilka kawałków kości. O wszystkim powiadomili policję oraz skontaktowali się z Instytutem Pamięci Narodowej. Jak wyjaśniali aktywiści, w tym miejscu w czasie wojny mogły zostać przeprowadzone masowe egzekucje. Zwłoki zaś zasypywano wapnem. Tego typu relacje przekazywali im bowiem starsze osoby, które mieszkają w pobliżu i pamiętają czasy wojenne.

W połowie maja archeolodzy i pracownicy Biura Poszukiwań i Identyfikacji przeprowadzili w miejscu odnalezienia kości wizję lokalną. Jednocześnie zabezpieczone przez policję szczątki były badane w Zakładzie Medycyny Sądowej w Lublinie. Okazało się jednak, że fragmenty kostne są zbyt małe, aby można było określić, czy są one pochodzenia ludzkiego czy też zwierzęcego. Z kolei w trakcie wizji lokalnej zostały odnalezione kolejne dwa niewielkie fragmenty kostne, które w ocenie specjalistów z zakresu antropologii, również nie dają podstaw, aby określić ich pochodzenie.

Według ustaleń archeologów i historyków IPN, obszaru gdzie łącznie odnaleziono pięć niewielkich szczątków kostnych, nie da się powiązać z informacjami o grobach na terenie Górek Czechowskich. Zbadane zostały również wykopy, znajdował się w nich gruz nawieziony najprawdopodobniej z pobliskich terenów miejskich, być może w związku z usuwaniem wojennych zniszczeń miasta. Odnalezione drobne fragmenty kostne były rozdrobnione i przesuszone, co z dużym prawdopodobieństwem wskazuje, że zostały nawiezione wraz z gruzem.

Dodatkowo w wykopach nie stwierdzono żadnych cech wskazujących na występowanie w tych miejscach pierwotnych lub wtórnych pochówków. W ocenie Biura Poszukiwań i Identyfikacji brak jest podstaw do uznania, iż w miejscu, na którym obecnie LPEC prowadzi inwestycję i gdzie odnaleziono fragmenty kostne, znajdują się lub znajdowały się groby ofiar zbrodni niemieckich, komunistycznych lub innych wydarzeń z wiązanych z działaniami wojennymi lub powojennymi.

Instytutu Pamięci Narodowej zapewnia, że nie można jednoznacznie wykluczyć istnienia grobów na terenie Górek Czechowskich, z których nie przeprowadzono ekshumacji. Dlatego Biuro Poszukiwań i Identyfikacji zamierza przeprowadzić tam działania mające na celu weryfikację archeologiczną kilku lokalizacji wytypowanych w oparciu o zdjęcia lotnicze z 1944 r. Niezależnie od działań planowanych przez IPN konieczne jest nakładanie przez uprawnione organy administracji na podmioty prowadzące prace ziemne na terenie Górek Czechowskich obowiązku zapewnienia specjalistycznego nadzoru archeologicznego, co pozwoli na uniknięcie ryzyka zniszczenia ewentualnych istniejących tam jeszcze miejsc pochówków.

Jak wynika ze źródeł historycznych, w latach 1940-1942 na terenie Górek Czechowskich funkcjonariusze niemieckiego aparatu okupacyjnego przeprowadzili co najmniej sześć egzekucji. Co najmniej w dwóch z nich rozstrzelano więźniów narodowości żydowskiej przetrzymywanych w więzieniu na Zamku w Lublinie. Nie jest jednak znana całkowita liczba ofiar. Według badań historycznych w czterech z egzekucji zamordowano co najmniej 171 osób. Natomiast według relacji więzionego na Zamku w Lublinie Szymona Fajersztajna, w dniu 26 marca 1942 r. stracono na Czechowie 640 osób narodowości żydowskiej, zaś 28 marca 1942 r. kolejnych 240 Żydów, brak jednak na ten temat potwierdzenia w innych źródłach. Co więcej wg. poczynionych dotychczas ustaleń w więzieniu na Zamku nigdy nie przetrzymywano tak dużej liczby osób narodowości żydowskiej.

Na terenie Górek Czechowskich przeprowadzono osiem ekshumacji, w trakcie których wydobyto łącznie 231 ciał. Ofiary pozostały w większości nierozpoznane. Ekshumowane zwłoki w wielu wypadkach nosiły ślady obrażeń zadanych z broni palnej, niektóre z nich miały skrępowane ręce. Szczątki ekshumowanych ofiar zostały pochowane na Cmentarzu Rzymskokatolickim przy ul. Unickiej w Lublinie. Według niepotwierdzonych informacji na terenie Czechowa mieli zostać pochowani także żołnierze niemieccy, rzekomo rozstrzelani za odmowę wykonania rozkazów.

(fot. lublin112, IPN)